Hình aûnh X quang trong

lao phoåi

BS LEÂ HÖÕU LINH

 Lòch söõ
Aristotle ñaàu tieân moâ taû
veà baûn chaát laây truyeàn
cuûa beänh lao.
1882 ROBERT KOCH phaân
laäp vi truøng lao.
1944 Streptomycin
1946 PAS
1952 INH
Dòch teå hoïc

ÖÙôc tính coù 3 ñeán 4 trieäu cas lao

phoåi môùi haèng naêm treân theá
giôùi.
Vieät Nam: 100 cas lao phoåi môùi /
100000 daân/ naêm.
Ñaïi dòch HIV/AIDS laøm taêng naëng
dòch lao vaø ngöôïc laïi.
Nguy cô lao khaùng thuoác ngaøy caøng
taêng.
 Beänh hoïc
 Tröïc khuaån lao - Mycobacterium tuberculosis – laø
tröïc khuaån hieáu khí, coù lôùp voû lipid daøy, aên
maøu fushin vaø khoù taåy duø vôùi acid-alcool, neân
coøn goïi laø AFB (acid-fast bacillus), ñaëc tính naøy
raát ñaëc tröng cho hoï Mycobacterium.
 MT laây qua chaát tieát hoâ haáp töø ngöôøi qua
ngöôøi.
 Giai ñoaïn sô nhieãm phuï thuoäc vaøo phaûn öùng
cuûa khaû naêng dieät truøng mang tính di truyeàn
cuûa cô theå vaø ñoäc löïc cuûa vi khuaån. Neáu cô
theå khoâng coù khaû naêng ngaên chaän söï phaùt
trieån cuûa vi khuaån, noù seõ lan traøn theo ñöôøng
maùu hoaëc maïch baïch huyeát ñi khaép nôi trong cô
theå. Giai ñoaïn naøy xaûy ra töø 2 – 10 tuaàn sau
nhieãm.
 Beänh hoïc
 Song song ñoù, phaûn öùng mieãn dòch ñaëc hieäu cuûa
cô theå seõ phaùt trieån ñeå haïn cheá söï lan traøn cuûa
vi khuaån vaø thöôøng ña soá caùc sang thöông töï
laønh.
 Trong giai ñoaïn naøy IDR (+) hoaëc tình côø phaùt hieän
treân X quang coù vaøi noát voâi hoùa trong nhu moâ
hoaëc haïch trung thaát.
 Chæ moät soá ít vi khuaån coù khaû naêng “nguû” vaø
thöùc daäy sau ñoù, ñeå gaây beänh: 5% gaây beänh
trong moät naêm vaø 5% khaùc sau nhieàu naêm.
 Caùc yeáu toá laøm taêng naëng lao sô nhieãm vaø ruùt
ngaén thôøi gian taùi hoaït: HIV, suy dinh döôõng,
nghieän röôïu, keát hôïp caùc beänh noäi khoa khaùc
(suy thaän, tieåu ñöôøng..), duøng corticoid hoaëc caùc
thuoác öùc cheá mieãn dòch khaùc
 Beänh hoïc
Lan theo ñöôøng Lao keâ,
MT Boä maùy maùu

hoâ haáp lao maøng

2 ñeán 10 tuaàn naûo…

TC >10 tuaàn
Phaûn öùng xô Lao xô
nhieãm lao: soát, ho, nhieãm
haïch TT, hoàng ban
nuùt, IDR (+), …
90% 10
%
Töï Beänh
laønh lao
 Trieäu chöùng laâm
saøng
Khoâng ñaëc hieäu. 5% cas lao tieán trieån
hoaøn toaøn khoâng trieäu chöùng LS.
Daáu toaøn thaân: soát nheï, chaùn aên, meät
moõi, ñoå moà hoâi veà ñeâm,giaûm caân.
Hoàng ban nuùt xuaát hieän töông öùng vôùi
giai ñoaïn phaùt trieån mieãn dòch ñaëc hieäu
cuûa cô theå.
Ho khan, sau ñoù ho coù ñaøm. Ho ra maùu.
Khoù thôû thaäm chí suy hoâ haáp.
Bieåu hieän huyeát hoïc: giaûm baïch caàu,
thieáu maùu.
Lao sô nhieãm
 Phì ñaïi haïch trung thaát: 100% ôû treû 0-3 tuoåi,
88% ôû treû 4 – 15 tuoåi, 10 ñeán 435 ôû ngöôøi lôùn.
Nhoùm haïch thöôøng bò nhaát laø caïnh phaûi khí
quaûn vaø roán phoåi phaûi. Ñeå ñaùnh giaù haïch
trung thaát, CT nhaäy caûm vaø ñaëc hieäu hôn X
quang phoåi. Hình aûnh treân CT ñieån hình: noát coù
vuøng giaûm ñaäm ñoä ôû trung taâm, taêng caûn
quang vieàn vaø maát haún lôùp môõ quanh noát.
 Toån thöông nhu moâ thöôøng gaëp laø: ñoâng ñaëc.
Caùc toån thöông ít gaëp hôn: ñaùm môø, veät môø,
noát hoaëc giaû u, xeïp phoåi hoaëc taêng thoâng khí
khu truù do haïch laøm bít taéc pheá quaûn. Coù theå
gaëp ôû caû thuøy treân vaø thuøy döôùi, khoâng
vuøng öu theá, beân phaûi nhieàu hôn beân traùi.
 Traøn dòch maøng phoåi:6-11% ôû treû em vaø 29 –
38% ôû ngöôøi lôùn.
Lao sô nhieãm

 Chest radiograph
obtained in a 4-year-
old boy shows right
hilar lymphadenopathy
(arrow) associated
with right upper lobe
consolidation. Right
paratracheal
lymphadenopathy (not
shown) was also
present.
Lao sô nhieãm

 Delayed thin-section CT
scan obtained with 1-
mm collimation after
administration of
intravenous contrast
material in a 29-year-
old Asian woman shows
typical appearance of
tuberculous
lymphadenitis with
central low attenuation
and peripheral rim
enhancement (arrows).
Lao sô nhieãm

 Chest radiograph
obtained in a 4-
year-old girl shows
isolated left hilar
lymphadenopathy
(arrow) without
associated
parenchymal
involvement.
Lao sô nhieãm

 Chest radiograph obtained

in a 7-month-old Hispanic
boy shows right
paratracheal
lymphadenopathy (straight
arrow) with multilobar
consolidation predominating
in the right lung. Moderate
right lower lobe atelectasis
with inferior displacement of
major fissure (curved
arrows) is associated. Right
hilar lymphadenopathy (not
shown) was also present
Lao sô nhieãm

 Chest radiograph
obtained in a 19-
year-old woman
shows a large
right-sided pleural
effusion (curved
arrows) associated
with right hilar
lymphadenopathy
(straight arrows).
Postprimary disease
Hình daïng: ña daïng, thöôøng keát hôïp
nhieàu daïng, kích thöôùc khoâng ñeàu.
Ñaëc tröng laø ñaùm môø khoâng ñoàng
nhaát, noát, veät môø höôøng töø roán
phoåi veà vuøng ngoaïi bieân, hang
vaùch moûng hoaëc daøy coù möïc
nöôùc hôi.
Vò trí: coù theå gaëp ôû baát kyø ñaâu,
tuy nhieân thöôøng gaëp ôû phaân thuøy
ñænh vaø phaân thuøy sau cuûa thuøy
treân, phaân thuøy ñænh cuûa thuøy
döôùi.
 Postprimary disease

 Close-up radiographic view of the upper lung

zones in a 56-year-old Hispanic man shows ill-
defined parenchymal opacities (white arrows)
associated with nodular and linear components
in the periphery of the bilateral upper lobes. A
loculated right pleural effusion (black arrows) is
present.
Postprimary disease

 Chest radiograph
shows a 5-cm cavitary
mass with a thick,
irregular wall (large
arrow) and surrounding
adjacent nodular
opacities in the left
upper lobe. An ill-
defined 5-mm nodule
(small arrow) is present
in the contralateral,
right upper lobe.
Postprimary disease

 Radiograph obtained at presentation shows focal areas of

confluent consolidation (large arrows) in the bilateral
upper lobes. In the right lung, multiple ill-defined, 5–8-mm
nodules (small arrows) can be identified; in the more
severely affected left lung, a bronchopneumonia pattern is
present predominating in the lower lobe
Postprimary disease
 Tuberculoma:Boùng môø hình troøn hoaëc baàu duïc,
bôø roõ, thöôøng coù moät nhöng cuõng coù theå coù
nhieàu, voâi hoùa daïng voû haønh hoaëc taïo hang
nhoû beân trong, thöôøng coù caùc noát nhoû ôû nhu
moâ xung quanh (toån thöông veä tinh).
 Lao keâ:Caùc vi noát 1 – 3mm lan toûa khaép hai phoåi.
 Traøn dòch hoaëc traøn muõ maøng phoåi: 20% caùc
cas, thöôøng ôû moät beân vaø keøm toån thöông nhu
moâ.
 Haïch trung thaát: chæ chieám 5% caùc cas.
 Caùc cas lao khí pheáâ quaûn X quang coù theå bình
thöôøng hoaëc bieåu hieän hình aûnh ñoâng ñaëc hoaëc
xeïp phoåi.
 Ghi chuù: hình aûnh voâi hoùa hoaëc xô hoùa (co keùo
caùc caáu truùc laân caän) khoâng theå keát luaän
beänh lao ñaõ laønh.
 CT scan: nhaäy caûm vaø ñaëc hieäu hôn X quang quy
öôùc, ñaëc bieät trong chaån ñoaùn tuberculoma, lao
keâ, lao pheá quaûn, haïch trung thaát…
Postprimary disease

 Targeted 1.5-mm-
collimation CT scan of
the left upper lobe in
a 40-year-old woman
shows an irregularly
marginated, 2-cm
tuberculoma (large
arrow) demonstrating
central cavitation and
associated with small,
adjacent nodules
(small arrow).
Postprimary
disease

 . Miliary tuberculosis in a 27-year-old

Asian woman.
Lao keâ
Postprimary disease

 Thin-section CT scan
obtained with 1-mm
collimation in a 26-
year-old Hispanic
man shows multiple
2–4-mm centrilobular
nodules and linear,
branching opacities
(arrows) in the
superior segment of
right lower lobe.
Postprimary disease
 CT scan obtained with 8-
mm collimation in a 41-
year-old man shows
eccentric mural thickening
(straight arrow) involving
the proximal aspect of the
medial segmental bronchus
of the right middle lobe
associated with
endobronchial secretions
(curved arrow) more distally.
The patient's symptoms at
presentation were a mild,
non-productive cough with
right-sided wheezing.
Bronchial biopsy specimens
contained areas of
necrotizing granulomatous
inflammation from which M
tuberculosis was grown on
culture.
Postprimary disease
 Tuberculous empyema in a
77-year-old Asian man.
Seven-millimeter-
collimation contrast-
enhanced CT scan
obtained at the level of the
superior segmental
bronchus (curved arrow)
shows a roughly elliptical
fluid collection bordered by
thickened and enhancing
visceral and parietal
pleura. The small amount
of air (straight arrow) seen
in the nondependent
region indicates the
presence of a
bronchopleural fistula.
Radiographic screening
 Muïc ñích: phaùt hieän lao tieán trieån.
 Ñoái töôïng nguy cô: traïi giam, nhaân vieân
beänh vieän, ngöôøi chaêm soùc beänh
nhaân lao, phuï nöõ coù thai treân 12 tuaàn
coù IDR (+).
 Theo ATC vaø CDC, ngöôøi nhieãm lao
(IDR+) coù 3 theå, döïa treân laâm saøng, vi
truøng hoïc vaø X quang: (a) TB infection, no
disease; (b) TB infection, clinically active;
and (c) TB infection, clinically inactive.
 Moät phim phoåi bình thöôøng coù giaù trò
tieân löôïng aâm cao, maëc duø tyû leä aâm
tính giaû laø 1% cho ngöôøi coù HIV (-) vaø
7 – 15% cho ngöôøi HIV (+).
Radiographic screening

 Treân moät phim phoåi duy nhaát coù caùc

toån thöông gôïi yù ñeán lao, cuõng khoâng
theå keát luaän: lao tieán trieån hay khoâng
maø caàn so saùnh vôùi caùc phim tröôùc
hoaëc sau ñoù.
 Lao phoåi oån ñònh: toån thöông treân X quang
khoâng thay ñoåi trong 4 ñeán 6 thaùng. Ghi
chuù: treân X quang ngöôøi ta thích duøng töø
oån ñònh hôn töø khoâng tieán trieån, vì ñaõ
coù tröôøng hôïp caùc toån thöông treân X
quang oån ñònh trong moät thôøi gian daøi
nhöng caáy ñaøm BK uöông tính.
Radiographic screening

 Sputum culture–
positive TB in an 82-
year-old Asian
woman. Close-up
radiographic view of
right upper lobe
shows an ill-defined
area of increased
opacity (arrow)
associated with
calcification in the
retroclavicular region.
Radiographic screening

 Sputum culture–
positive TB in an 82-
year-old Asian
woman. Thin-section
CT scan obtained with
1-mm collimation
shows nodular
opacities containing
foci of calcification
(arrows) in the apical
segment.
Ñaùp öùng ñieàu trò
 Ñeå ñaùnh giaù ñaùp öùng vôùi ñieàu trò: vieäc thöû
ñaøm kieåm soaùt coù tính quyeát ñònh. X quang vaø
laâm saøng chæ coù vai troø quan troïng ñoái vôùi
caùc cas lao phoåi BK aâm, lao maøng phoåi vaø ôû
treû em.
 Caùc toån thöông treân X quang coù theå coù daáu
hieäu taêng naëng trong 3 thaùng ñaàu cuûa ñieàu
trò, maëc duø vieäc ñieàu trò vaãn ñuùng ñaén.
Nguyeân nhaân: phaûn öùng taêng nhaäy caûm cuûa
cô theå.
 Sau 3 thaùng ñieàu trò, neáu khoâng coù söï caûi
thieän treân X quang: nghi vaán cho vaán ñeà khaùng
thuoác hoaëc beänh lyù khaùc xaûy ra theâm.
 Caùc toån thöông treân X quang giaûm haún hoaëc
oån ñònh töø 6 thaùng ñeán 2 naêm (X quang), hoaëc
treân 15 thaùng (CT). Ñoái vôùi haïch trung thaát thì
toàn taïi raát nhieàu naêm.
Bieán chöùng

Giaõn pheá quaûn.

Xô hoùa moâ keõ, hang hoaëc keùn
khí di chöùng.
Aspergiloma phaùt trieån trong
hang lao cuõ.
Xeïp phoåi di chöùng.
Rasmussen aneurysm
Broncholithiasis.
Pachy pleuritis
Bieán chöùng:
aspergiloma
 Complications of
childhood TB
causing recurrent
hemoptysis in a
young black man.
Detailed
radiographic view
obtained when the
patient was 28 years
old shows a cavity
(arrows) in the left
upper lobe.
Bieán chöùng:
aspergiloma
 Eleven years
later, detailed
radiographic view
shows
development of a
nodule (arrows)
in the cavity.
 Bieán chöùng:
aspergiloma

 Corresponding 8-mm-collimation, supine and 1-mm-

collimation, prone CT scans show the dependency of the
mobile fungus ball (solid arrow) relative to patient
positioning. Bronchiectasis (open arrows) adjacent to
the cavity and atelectasis of the left upper lobe are
present.
 Caùc test chaån ñoaùn
khaùc
 IDR: döông tính khi saån ñoû >10mm, chæ cho bieát coù
nhieãm, khoâng nhaäy caûm vaø cuõng khoâng ñaëc hieäu.
 Soi ñaøm tröïc tieáp tìm AFB sau khi nhuoäm Ziehl-Neelsen:
ñaëc hieäu nhöng keùm nhaäy caûm (60%).
 Caáy ñaøm trong moâi tröôøng Lowenstein-Jensen: Nhaäy
vaø ñaëc hieäu nhöng ñoøi hoûi thôøi gian (6 ñeán 8 tuaàn).
 Radiometric methods: BATECH hoaëc DNA cho keát quaû
caáy nhanh töø 7 ñeán 2 tuaàn.
 PCR (Polymerase chain reaction): cho nhieàu döông tính giaû
vaø caû aâm tính giaû.
 Restriction fragment length polymorphism, or RFLP, coøn
goïi DNA “fingerprinting” coù theå xaùc nhaän gen cuûa MT.
 Caùc phoông phaùp sinh thieát: duøng cho haïch, maønng
phoåi, tuberculoma.