You are on page 1of 82

CONDUO DEFENSIVA?... NO.

CONDUO PREVENTIVA

O primeiro dever do negcio sobreviver e o princpio orientador da economia actual no a maximizao das utilizaes, mas evitar as perdas.

Peter Drucker

Os acidentes de trnsito constituem uma das principais causas de morte no pas.

Se todos os acidentes tm causas que os geram, todos podem ser evitados.

40,0
35,0

30,0
25,0

20,0 15,0
10,0

5,0
0,0

1999
2002
FONTE: Acidentes declarados nas Unidades de Trnsito 2004.

2000
2003

200

200

A ESTRADA UMA SELVA DE CIMENTO

FACTORES INTERVIENTES
Distraco, sonolncia, escassa iluminao, falha mecnica, Obstculos na via, Presena de ciclistas ou pees, Manobras de ultrapassagem, Neblina, chuva, etc.

ACIDENTES ORIGEM E CAUSALIDADE

DINMICA 1
DEFININDO ALGUNS CONCEITOS

Qual o Perigo?

Qual o Risco?

PERIGO E RISCO

PERIGO E RISCO

Perigo: qualquer elemento, acto, condio substandard ou fonte que capaz de ocasionar perdas ou interrupo do processo de trabalho. (Leses, danos, tempo, imagem, econmicas, etc.)

Risco: a exposio ao perigo. Aumenta a


probabilidade de perda.

PERDA: o desperdcio evitvel de recursos, leses evitveis em pessoas, danos materiais, propriedade, continuidade dos processos e ao meio ambiente.

PERCEPO DO RISCO
a capacidade psicolgica de identificar, analisar e avaliar a exposio a perdas.

Perceber o risco, aparentemente, no simples de atingir, mas se aplicar-se estratgias psicolgicas de mudana individual e organizacional, sim, possvel. Muitas pessoas, directores, funcionrios, autoridades e profissionais tambm no percebem.

Velocidade INADEQUADA + Percepo inadequada + PREVENO INADEQUADA

Perdas

ATENO A CONDUZIR
Ateno e Concentrao: uma funo bsica fundamental para realizar o acto de conduzir. um acto voluntrio que fazemos conscientemente a certos contedos da mente sobre outros, focado na informao de entrada com a finalidade de processar, elaborar ou recuperar mais tarde. Percepo: um processo activo em que intervm toda a personalidade do indivduo para organizar e interpretar o que se recebe pelos sentidos, pelo que se activa a conscincia do eu para poder ter conscincia do mundo externo.

PREVENIR PRE-ACTUAR - PREDIZER


OBSERVE, PERCEBA, AVALIE Os 90% dos estmulos de que um condutor se apercebe, so de tipo visual. O movimento dos veculos, a sua posio na estrada, o peo que cruza a calada Todos esses estmulos entram nos olhos do condutor e chegam ao crebro para que este racionalize uma resposta adequada e envie aos msculos as rdens de reaco correctas que devem executar-se no tempo mnimo. Por isso resulta bsico que a nossa observao est bem educada para que o resto da cadeia funcione.

PARA MINIMIZAR O RISCO, REQUER:

Pense. Antecipe-se. Seja Preventivo

Percorra com os seus olhos toda a rea para onde vai. Se recua, deve ser necessrio que outra pessoa o guie. Quando tiver uma dvida, saia do veculo e observe os pontos cegos.

Todos podem ser barreiras de viso. Para se ver, requere-se requereuma distncia de preveno com o veculo da frente

Indique as suas intenes e manobras. Mantenha-se fora dos Pontos Cegos de outros. Antecipe-se ao erro dos outros.

O PROCESSO DE TOMADA DE DECISES AO CONDUZIR

PROCESSO DE TOMADA DE DECISES NA CONDUO


1. Aparece o Perigo. Identificao. 2. Apercebe-se do Risco. Percepo. 3. Avalia-se o Risco e toma-se conhecimento. Decide-se uma ou vrias aces. Inteleco. 4. Coordenao Visiomotora. Comea a aco. Reaco Paragem, 5. Completam-se os movimentos de controlo dos riscos, 6. Comea a travagem, 7. Alcana-se a Intensidade mxima de travagem, 8. Termina a aplicao da aco de controlo.

Consiste em ver, observar e dar-se conta da existncia de um perigo que pode causar perdas ao condutor.

IDENTIFICAO DO PERIGO

2
PERCEPO DO RISCO
O condutor agua e emprega os seus sentidos, percebe dse conta, sente segurana ou insegurana, determina a sua condio e posio corporal no tempo e espao (distncia, chegada, velocidade, coliso), perante o perigo identificado que enfrenta.

3
AVALIAO DO RISCO
O condutor analisa e avalia a exposio a perdas. Compara mentalmente em fraces de segundo, o custo e o benefcio das aces que realizara. Decide a atitude e a aco.

4
ACO E COORDENAO VISOMOTORA
O condutor realiza as aces escolhidas, movimentos ou operao correcta ou incorrecta. Coordenao Visomotora: Olho-P, Olho-Mo. Incio da Aco e Reaco Travagem, (Submete energeticamente o volante, acelera ou desacelera ou e/ou trava).

5
COMEA A TRAVAGEM
O condutor aplica a travagem de acordo com a sua avaliao.

6
DISTNCIA DE TRAVAGEM
A travagem alcana a sua mxima intensidade. O condutor segura firmemente o volante.

7
DISTNCIA DE TRAVAGEM
O condutor culmina os movimentos realizados

8
PARAGEM E/OU CONTROLO DO RISCO
Minimiza-se ou elimina o risco, obtendo-se o controlo do risco

DINMICA 4 CASUALIDADE OU CAUSALIDADE?

VELOCIDADE INADEQUADA
Afecta a percepo visual e a reaco pronta do condutor ante uma emergncia Um obstculo imprevisto se torna mais perigoso A distncia de travagem aumenta. Aumenta o risco e a probabilidade de perder o controle do veculo.

CONDIES DE RISCO
Veculo detido na curva

Veculo detido em costa

RISCOS NA CONDUO
Capotamen to

   

O veculo / equipamento perde estabilidade e capota. Todos os veculos / equipamentos possuem centro de gravidade. Todo veculo / equipamento tem seu grau mximo de inclinao. O capotamento provoca perdas materiais e leses nas pessoas.

CAUSAS DE CAPOTAMENTO
    

Terreno instvel Excesso de velocidade Carga mal distribuida Iluminao deficiente nas vias. Falta de experincia e percia do condutor.

CHOQUE
Pode ser entre dois ou mais veculos. Pode ser entre um veculo e uma estrutura fixa. Pode ser entre o veculo e um acidente do terreno. Pode ser contra um animal grande. A velocidade e o peso determinam a violncia do impacto.  Os choques podem ser de impacto total ou impacto parcial.  O choque provoca perdas materiais e leses nas pessoas.
    

CAUSAS DOS CHOQUES


 Ultrapassagem incorrecta  Vias de circulao congestionadas  Falta de sinalizao  No respeitar a sinalizao  No respeitar as prioridades ou direito de passagem  Excesso de velocidade  Estado fsico do condutor.  No aplicar a distncia de segurana  Condies climticas adversas

CAUSAS DAS COLISES


Alterao da Ateno e Concentrao, M circulao na estrada, Mau estado do veculo, Mal estado de la va, Atitude e/ou Conduo Agressiva, Inaptido para conduzir.

ATROPELAMENTO
 Veculo impacta a pessoa.  Condutor no v a pessoa ou v-a demasiado tarde  As consequncias podem ser graves ou fatais

CAUSAS DOS ATROPELAMENTOS


 Excesso de velocidads  Peo em lugar no autorizado  Visibilidade deficiente  Factores climticos adversos  Falha no alarme de marcha atrs  No respeito pelo cruzamento peonal  Mau estado do condutor  Mau estado do peo

ESTACIONAMENTO EN PENDIENTES  Costa Abaixo: faa girar as rodas para a cuneta, aplique travo de parque ou ponha marcha de retrocesso  Costa Acima: faa girar as rodas como se fuera a alejarse de la cuneta. Aplique travo de parque e meta a primeira.  Em todos estes casos, retire as chaves de contacto, feche bem as portas e coloque suas cunhas de segurana

ERROS MAIS COMUNS DO CONDUTOR


Excesso de velocidade ou velocidade excessiva. Violao das prioridades e direito de passagem. Voltear incorrectamente. No manter a direita. Adiantar ou ultrapassar incorrectamente. No manter a sua distncia. Iniciar a marcha sem ter verificado a presena de pessoas ou obstculos sua volta.

DISTNCIA DE PREVENO

O condutor est obrigado a conservar a distncia suficiente entre ele, o veculo que conduz e o veculo que o precede, que lhe permita se tiver de deter-se, uma manobra segura, tendo em conta a velocidade e as condies da via. Por isso, a deixar espao suficiente ao veculo que o precede, para que o veculo que o ultrapasse o faa sem perigo.

DISTNCIA DE SEGURANA

O VECULO PRECEDENTE

O condutor est obrigado a conservar a distncia suficiente entre o veculo que conduz e o veculo que o precede, que lhe permita se tiver de deter-se, uma manobra segura, tendo em conta a velocidade e as condies da via. Assim, a deixar espao suficiente ao veculo que o precede, para que o veculo que o ultrapasse o faa sem perigo.(RNT)

NO CONSERVAR A DISTNCIA DE PREVENO


No conservar a distncia de segurana uma causa comum de acidente no trnsito. Se seguem demasiado perto, mantenha a sua velocidade e no acelere. Diminua pouco a pouco a sua marcha, se necessrio, sinalize a sua inteno, retire-se da via num lugar adequado ou mude para faixa de menor velocidade.

DISTNCIA DE SEGURANA
Mantenha uma distncia equivalente a 10 metros por cada 10 km/h de velocidade.

DISTNCIA DE SEGURANA
DISTNCIA DE SEGURANA

DISTANCIA DE REACO (*)

DISTANCIA DE PARAGEM

Factores que intervm: Velocidade Estado do Condutor Tipo e condio da Estrada, Estado do Clima, Estado do Veculo, pneus, traves Tempo de reaco normal Em mdia = 3/4 de Segundo
(*) inclui o tempo de percepo do perigo

Em condies normais, um veculo requer, em mdia, uma distncia de travagem de aproximadamente: Velocidade (km/h) 30 50 60 75 90 Distancia de paragem (m) 12 22 34 49 67

Ento, se est a viajar a 50 km/h e se d conta de um perigo, a distancia total de paragem ser: Distancia de Distancia de Distancia de Reaco + Travagem = paragem 10.5m + 22m = 32.5m

CLCULO TERICO DE DISTANCIAS 1


REACO PARAGEM Ocorre desde que se aplica o travo at deteno do veculo pavimento seco velocmetro 90Km/h = 45 m SEGURANA

CONTACTO VISUAL PERCEPO 1 e 2 Digito Velocmetro X 2 90 Km/h 9 X 2 = 18 m

Desde observao Visual at paragem definitiva

(DR)18 + (DP)45 = (DS)65m

CLCULO TERICO DE DISTANCIAS 2


REACCIN REACO PARAGEM FRENADO Ocorre desde que se aplica o travo at paragem do veculo pavimento seco velocmetro 110Km/h =55m SEGURANA

CONTACTO VISUAL PERCEPO 1 y 2 Dgito Velocmetro X 2 110 Km/h 11 X 2 = 22m

Desde a observao Visual at paragem definitiva

(DR)22 + (DF)55 = (DP)77m

DISTNCIA DE SEGURANA

O VECULO DE TRS
 Indicar a inteno  Parar suavemente  Manter a distncia  Convid-lo a passar  Aumentar a distncia entre o seu veculo e o veculo que vai `frente  For-lo a diminuir a marcha  Espelhos retrovisores  Leve seus dispositivos de segurana (Tringulo)

ACO PREVENTIVA
NUMA VIA RECTA Observe o trnsito da frente Mantenha-se direita Reduza a velocidade Manobre para a dereita

ACO PREVENTIVA
NUMA CURVA A Fora Centrfuga O Peralte Velocidade apropriada

A ULTRAPASSAGEM
AO ULTRAPASSAR:  Verifique que no venha nenhum veculo em sentido contrrio nem detrs que esteja a tentar passar.  Verifique que no se aproxima nenhuna curva.  Tome a sua direco esquerda, gire gradualmente esquerda, acelere e tome a sua direco direita.  Volte sua via direita verificando pelo espelho retrovisor que h espao suficiente diante do veculo que acaba de ultrapassar.

A ULTRAPASSAGEM
QUANDO O ULTRAPASSAM: Ponga su direccional derecha en seal que lo vi. Si es necesario disminuya la velocidad, para facilitar el adelantamiento QUANDO NO SE PODE ULTRAPASSAR: Simplemente no lo intente, tenga paciencia, hgalo cuando existan las condiciones adecuadas. Minimice el riesgo.

ULTRAPASSAGEM
Observe, Identifique, Perceba, ultrapasse se minimizou o risco. Avalie, s

ULTRAPASSAR COM PREVENO


CONSERVE LA DISTANCIA SEGURA DE SEGUIMIENTO Mire hacia delante. Mire hacia atrs Avise que va ha girar a la izquierda. Examine los ngulos muertos DESPLACESE COMPLETAMENTE HACIA EL CARRIL POR EL QUE VA A PASAR Acelere Si es necesario comunquelo Avise que va a girara la derecha. Examine los ngulos muertos. COMPLETE LA MANIOBRA DE PASAR

Desplcese a la derecha. Apague la seal de giro. Conserve la velocidad correcta

NGULOS MORTOS
Es una zona que est detrs de ambos lados del conductor y que no pueden ser visto por ste a travs de sus espejos retrovisores.

NO INVADIR A VIA CONTRRIA

INTERSECO

CAOS NA INTERSECO

COMO EVITAR UM CHOQUE NA INTERSECO OU CRUZAMENTO COMUM DE CIRCULAO

Al acercarse a una interseccin, si usted se confa porque tiene el derecho de paso debido a las caractersticas de la va o por la Sealizacin Vertical existente, puede llevarse la sorpresa de que algn conductor imprudente y agresivo se le cruce provocando un choque. En estas condiciones, usted debe prevenirse de la siguiente manera:

ACO PREVENTIVA

Acrquese a la interseccin con el pie fuera del acelerador y sobre el pedal del freno levemente, listo para accionar de ser necesario. Al mismo tiempo que se acerca a la interseccin, revise hacia la izquierda y luego a la derecha para detectar el posible peligro. Confe en su preferencia de paso slo cuando este plenamente seguro de que los dems conductores se la concedieron (no se confe solo en las seales). Observe, Detngase , perciba y tome su turno.

COMO VIRAR CORRECTAMENTE DIREITA


Reduzca su velocidad colocndose en el carril apropiado con anticipacin. Anuncie anticipadamente su intencin y gire sin desviarse en el ultimo momento a la izquierda o cruzando la lnea central. Vigile constantemente hacia delante, a los costados y detrs. La vuelta a la derecha aun con semforo en alto es permitida con precaucin, previo alto total y otorgando preferencia al peatn.

COMO VIRAR CORRECTAMENTE ESQUERDA En las intersecciones es el siguiente, cuando circula por vas de doble sentido:  Colquese en el carril correcto con anticipacin.  Annciese por lo menos desde 30 metros antes de llegar a la arteria de cruce y disminuya gradualmente su velocidad.  Entre por la izquierda a la derecha de la otra calle, cediendo el paso a los que vienen de frente.  Es permitido la vuelta a la izquierda aun con semforo en alto prohibiendo e ingresando a calles de un solo sentido de circulacin con las mismas restricciones y precauciones que la vuelta a la derecha, cuando no existe sealamiento expreso que lo prohba. Estas disposiciones no son aplicables a los servicios pblicos colectivos de transporte de pasajeros ni a los camiones de carga pesada de dos o ms ejes.

En cruceros en que convengan dos o ms avenidas, calles o carreteras la prioridad de paso se determina como sigue: En las esquinas o lugares en donde haya seal grafica de alto, detenga completamente su vehculo antes de la zona del cruce peatonal marcado o imaginario; Antes de iniciar la marcha de su vehculo, ceda el paso a los peatones que estn cruzando o hayan iniciado el cruce peatonal, posteriormente, sin invadir el o los carriles de circulacin de la calle transversal deber cerciorarse de que no se aproxime ningn vehculo con el que se pueda ocasionar algn accidente y hasta entonces iniciara la marcha, evitando detenerse dentro de la interseccin;

Cuando todas las calles o carreteras convergentes en un crucero tengan seal de alto: Detenga su vehculo al llegar al cruce, el derecho de paso lo tiene el primero al llegar. Si slo alguno hace alto y el otro no, el derecho de paso es de quien haya hecho el alto. En los cruceros en donde se encuentren seales de cuatro altos o pasos de cortesa, debern los vehculos hacer alto total, iniciando la circulacin el vehculo que haya efectuado primero el alto total, y posteriormente el vehculo que transita por la otra va y haya efectuado el alto total. En la esquina o lugar donde exista seal grfica de ceda el paso, slo puede entrar con su vehculo a la interseccin si por la calle transversal no se aproxima ningn vehculo que constituya peligro de accidente; en caso contrario ceda el paso.

DISTNCIA LATERAL DE PREVENO

Conservar un distancia lateral de prevencin nos facilitara realizar maniobras que impliquen un desplazamiento lateral como podra ser un adelantamiento o un cambio de direccin. La Conduccin Preventiva exige que esa preocupacin por la separacin lateral sea constante aunque circulemos en lnea recta y por nuestro carril, por lo que pueda suceder. Un conductor que cambia repentinamente de rumbo, un peatn que irrumpe en la calzada, el ocupante de un vehculo que sin pensarlo abre la puerta Todos esos posibles problemas que pueden aparecer de improviso, nos llevan a la necesidad de mantenernos suficientemente alejados lateralmente del resto de usuarios de la va.

DISTNCIA LATERAL DE PREVENO En ciudad esa separacin ser proporcional a la anchura y caractersticas de la calzada y a la velocidad a la que circulamos, sin olvidar factores como el trfico. En una calle o jirn, quiz la separacin que dejaremos ser menor, ms que nada porque seguramente no tendremos otra opcin, pero tambin es cierto que nuestra velocidad de marcha ser moderada, por lo que pueda suceder. Al final, la idea es que, mientras circulamos, constantemente debemos dejar un espacio lateral de prevencin suficiente para cubrir las variaciones de trayectoria que como conductores vamos experimentando y que tambin van experimentando los dems.

CASUALIDADE OU CAUSALIDADE
QUANTA IRRESPONSABILIDADE DOS CONDUTORES. DE CERTEZA QUE ACABOU A DORMIR

CONDUTOR BANANA!
ACABOU MORRENDO
DEVIA HAVER MAIS SANES E MAIS CONTROLO DOS CONDUTORES

FICHAS DE DOMIN DE HEINRICH ( 1931 )

Basado en la Teora del Domin de Heinrich

Modelo de Causalidade de Acidentes e Perdas de Frank Bird (1990)

Porqu?

Porqu?

Porqu?

Porqu?

FALTA DE CONTROLO
PROGRAMAS INADEQUADOS STANDARDS INADEQUADOS DO PROGRAMA CUMPRIMENTO INADEQUADO DOS STANDARDS

CAUSAS BSICAS
To help protect your privacy , Power Point preven ted this extern al picture from bein

CAUSAS IMEDIATAS
To help protect your privacy , Power Point preven ted this extern al picture from bein To help protect your privacy , Power Point preven ted this extern al picture from bein

ACIDENTE
CONTACTO COM ENERGIA OU SUBSTNCIA
To help protect your privacy , Power Point preven ted this extern al picture from bein

LESES / DANOS /PERDAS

To help protect your privacy , Power Point preven ted this extern al picture from bein

FACTORES PESSOAIS FACTORES DE TRABALHO

To help protect your privacy , Power Point preven ted this extern al picture from bein

ACTOS E CONDIES SUB - STANDARD

PESSOAS PROPRIEDADE PROCESSO

To help protect your privacy , Power Point preven ted this extern al picture from bein

To help protect your privacy , Power Point preven ted this extern al picture from bein

To help protect your privacy , Power Point preven ted this extern al picture from bein

To help protect your privacy , Power Point preven ted this extern al picture from bein

To help protect your privacy , Power Point preven ted this extern al picture from bein

To help protect your privacy , Power Point preven ted this extern al picture from bein

CAUSA REAL

ACONTECIMIENTO NO DESEADO

EFECTO

MODELO DE CAUSALIDADE DA PERDA


(LAV 2004)

CAUSA ORIGEM Factor Humano individual

CAUSA BSICA Acto Falhado Individual ERRO HUMANO


CAUSA BSICA

Meio Ambiente Acto/Condio Individual


PERDA

CAUSA REAL

CAUSA IMEDIATA FALHA NO PROCESSO Acto/Condio Organizao Material Equipamento

Factor Humano Organizacional

Acto Falhado Organizao

ACIDENTES GRAVES OU LIGEIROS COM PERDA DE DIAS

Se pudermos conhecer e levar a cabo o controlo dos factos que esto por debaixo flutuao, da linha de aumentamos

Acidentes sem perda de dias Acid. / Inc. c/ Danos materiais Incidentes leves ou quasiquasiacidentes

a probabilidade de que a parte visvel seja cada vez menor, ou inclusiv desaparea.

PARA REALIZAR REQUERE-SE:

UMA

BOA

CONDUO

Experincia e Conhecimentos ptimas Atitudes Psicolgicas ptimas Atitudes Somticas Boa Percia Tcnica ptimas Condies Psicofsicas Boas condies do Veculo Boas condies meteorolgicas Uma estrada com boas condies

You might also like